Neden bu kadar iradenin üzerinde duruyoruz? İnsanı insan yapan şeyler zekası, duyguları ve kontrol gücüdür. Zekayı arttırma olasılığınız genlerden gelen potansiyelinizi bir kaç puan aşağı ya da yukarı çekebilir. Duygularınızı da doğuştan gelen haliyle kullanmanız bir diğer önemli noktadır. Ancak varolan duyguları da zekayı da kontrol edebilme gücü yalnızca iradedir. Bununla birlikte arttırılabilen bir durum olarak da zekadan ve duygulardan yine açık ara öndedir.
İRADENİN HAYATIMIZDAKİ ÖNEMİ
İrade üzerine araştırma yapan en önemli araştırmacılardan biri olan Roy Baumeister şunu söylüyor: ‘Toplumdaki modern insana rahatsızlık veren problemlerin çoğu -bağımlılık, aşırı yeme, suç, aile içi şiddet, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, ön yargı, borç, istenmeyen hamilelik, okulda başarısızlık, işte yetersiz performans gösterme, para biriktirememe, egzersiz eksikliği-vb. durumların bir çoğu insanın kendini kontrol edememesi ile ortaya çıkıyor.’ Aynı zamanda güçlendirilebilen iradenin hayatın diğer alanlarını da pozitif etkileyeceği kaçınılmaz bir gerçek. Daha fazla öz-kontrole sahip insanlar daha sağlıklı, ilişkiler konusunda daha başarılı ve daha tatminkarlar. Ayrıca daha fazla para kazanıyorlar, kariyerlerinde daha iyi bir noktadalar.
Maksimum İrade (Maximum Willpower) kitabında, Kelly McGonigal (Stanford Üniversitesi’nde “İrade Bilimi” dersleri hocası) iradenin 3 farklı yönünden bahsediyor:
Yapmayacağım: Baştan çıkarıcı şeylere dayanma
Yapacağım: Yapılması gereken şeylerin yapılması
İstiyorum: Kişinin uzun dönem hedef ve arzularının bilincinde olması
McGonigal’a göre irade, hedeflere ulaşmak ve problemlerden uzak durmak için bu üç gücü işlemekten geçiyor. Beynimizin alın ve gözlerin arkasında kalan bölümü prefrontal korteks ne yaptığınızı, ne düşündüğünüzü ve hatta ne hissettiğinizi kontrol etmekten sorumlu. İradeden de sorumlu olduğu bilinen prefrontal korteksin,
- Sol bölgesi iradenin “yapacağım” yönünden sorumlu
- Sağ bölge iradenin “yapmayacağım” yönünden sorumlu
- Orta bölge ise iradenin “istiyorum” yönünden sorumlu
Bununla birlikte iradeyi bir kas gibi kullanmamız gerektiğini kullandıkça gelişeceğini söylemiştim. Dedelerimiz bize göre daha iradesi güçlü insanlardı. Araştırmalar gösteriyor ki şu an geçmiştekine göre çok daha fazla baştan çıkarıcı şeyle bombardımana uğruyoruz. Psikolojik sistemimiz bütün bu potansiyel hazlarla uğraşacak donanıma sahip değil. Ve iradeyi azaltan durumlara maruz kaldığımızda gerçekten kullanacağımız anlarda yorgun düşen bir kas ile karşılaşıyoruz. Örneğin sıkıcı bir toplantı esnasında öylece oturmak, çıktığınız kızı etkilemeye çalışmak, çalışma alanınızda rahat edememek. Bir içgüdüye karşı geldiğiniz her seferde, ne kadar küçük olursa olsun, irade kasını kullanıyorsunuz ve bu yüzden irade rezervinizi azaltıyorsunuz.
İRADE GÜÇLENDİRİLEBİLİR Mİ?
Güzel haberse eğer irademiz için zaman harcayarak beyin egzersizleri yaparsak, irademizi güçlendirebiliriz. Meditasyon prefrontal kortekse kan akışını arttırarak iradeyi güçlendirdiği kanıtlanmıştır. Bu konudaki araştırmalar 3 saatlik meditasyonun öz-kontrolü ve odaklanma yeteneğini artırdığını, 11 saatlik meditasyonun ise beyinde görünür değişiklikler yaptığını göstermiştir. Burada bahsettiğimiz meditasyon aslında çok basit;
- Kıpırdamadan oturun
- Gözlerinizi kapatın ve nefesinize odaklanın.
- Aldığınız nefesin vücudunuzda yarattığı değişikliklere tek tek odaklanın. Önce göğsünüze, sonra karnınıza…
Çok basit gibi görünen bu egzersiz esnasında göreceksiniz ki zihniniz sürekli farklı yerlere kayıyor. Dikkatiniz toplamak ve yönlendirmek ilk başlarda mümkün olmasa da ne kadar yapabildiğiniz değil ne kadar çabaladığınız önemli. Ve en önemlisi de irade gösteremediğiniz yerler için kendinizi suçlamanın olumsuz durumları. İradenin bir kas olduğunu vurguladığımız tüm bu yazılarda görüyorsunuz ki kullanmadığınız kas körelir, kullandığınız kas çalışarak gelişir.