Montessori oyunları, eşyaları, oyuncakları derken adını sıkça duymaya başladığımız bu eğitim metodu aslında nedir? Uygulaması ve önerdiklerini tam olarak öğrenerek uygulamaya ne dersiniz?
Nedir bu Montessori ?
Montessori, İtalya ‘ nın ilk kadın doktoru , pedagog ve antroloji profesörü. 1900 lü yılların başında çocukların bireyselliğine dayanan bir pedagoji geliştirdi. Yani Montessori bir eğitim metodu ve bu eğitim metodunda çocukların hoşlanmadığını belirttiği ödüller, cezalar ve yetişkinlerin programladığı eğitim anlayışları yok. Hatta Montessori çocukların oyuncaklardan, şekerlemelerden, öğretmen masasından ve toplu derslerden de hoşlanmadıklarını tespit etti. Aslında Montessori, bilgiyi ezberden kurtarıp, her yaşta çocuğun anlayabileceği bir düzeyde somutlaştırmış ve bunu bütünlük içinde aktaracak bir yöntem ve materyaller dizisi geliştirmiştir. Çocuğun özgür seçimden, hatalarını kendilerinin denetiminden, hareket etmekten, sessizlikten, sosyal ilişkilerini kendileri düzenlemekten, çevrenin temiz ve düzenli olmasından, özgür faaliyete dayalı bir disiplinden, kitapsız okuma ve yazmadan, alıştırmaların tekrarından hoşlandıklarını gözlemledi.
MONTESSORİ METODU?
En temel öğesi özgür seçim ve her çocuğun kendi hızında ilerlemesi olan bu sistemde tamamen çocuğa uygun olarak hazırlanmış bir çevrede, çocuğun kişiliğini oluşturması için özgürlük tanınan, kişiliğinin gelişimini destekleyen, bireye özgü bir eğitim amaçlanıyor. Montessori Metodu, çocuğa saygıya dayalı, çocukluk devresine ve eğitime çok farklı bir noktadan bakan bütüncül bir eğitim felsefesidir.. Bu felsefeye göre her çocuk kendisine has bir potansiyelle doğar bu nedenle eğitimin amacının da çocuğun içindeki potansiyelinin en yüksek noktasına ulaşmasını sağlamak olmalıdır. Klasik eğitim anlayışından çok farklı bir anlayışla işleyen sistemde masa temizleme, toz alma, düğme iliklemek, fermuar çekmek veya kemer takmak gibi günlük yaşam aktiviteleri ile çocuğun el-göz koordinasyonu geliştirilirken, aynı zamanda el bileği ve parmak kasları güçlendiriliyor. Çocuklar tüm faaliyetleri deneme yanılma yöntemiyle ve uygulamalarla öğreniyor. Aslında tam olarak özgür, aşırı korumacılıktan uzak, çocuğun hayatı tanımasına yardımcı olan bir ebeveyn olmak bizi biraz bu eğitim metodunu sağlıyor. Örneğin Montessori eğitim metodunda çocuğun yatağı yerde, eşyaları ise kendi ulaşabileceği yükseklikte. Çocuk böylece kendi alanında özgürce hareket edebiliyor.
Montessori, duyu eğitimi üzerinde duran, tüm duyu organları için eğitici materyaller geliştirmiş bir sistem. Soyut matematiksel kavramları somutlaştırarak matematiksel düşünmeyi geliştiren ve coğrafyayı çocuğa duyuları aracılığı öğreten bir metot. Mesela bir yerküre maketinde dünya üzerindeki kara ve su bölümleri dokunma duyusu ile tecrübe ediliyor. Başka bir materyalde denizler, kıtalar, ülkeler, şekilleri ve renkleri ayrılarak gözlemleniyor. Sistem sınıf mantığıyla işlemiyor, her çocuğun bireysel farklılıkları ve hızına göre eğitim alma hakkı savunuluyor. Montessori’de çocuklar sınıflarda sıralara sabitlenmiş bir biçimde, bir öğretmenin tek tip uyguladığı bir eğitime tabi olmuyor. Sınıflarda klasik sıralar ve tahta yok. Karışık yaş gruplarından oluşan sınıflarda çocuklar özgürce hareket ederek kendi seçtikleri eğitici materyallerle, kendi istedikleri sürede meşgul oluyorlar. Sonrasında sınav, ödül ve ceza kullanılmak yerine her çocuğun gelişimi kendi içerisinde değerlendiriliyor.
Maria Montessori bunu açıkça şu şekilde ifade etmektedir: “Eğitimde metot değil, insan kişiliği göz önüne alınmalıdır. Çocuk, özeldir, tektir. Kendine has bir varlıktır. Çocuk etrafındaki maddesel dünyayı absorbe eder, gelecekte yetiştireceği kişi modelini biçimlendirir.” Çocuklar bu eğitim metodunda istedikleri materyali özgür iradeleri ile seçiyor istedikleri kadar tekrar etme imkanı sunuluyor. Burda erken öğrenen yeni bir çalışmaya geçebilecektir, çünkü öğrenmede herkesin farklı bir ritmi vardır. Materyallerdeki hata kontrolü çocuğun kendi hatasını bulmasıyla gerçekleşir. Başka birinden uyarıya, onaya ve düzeltmeye gerek kalmaz. Kendi kendisini düzeltmesine olanak sağlar. Böylece yetişkinden bağımsızlaşmak doğal olarak gerçekleşir.
Ülkemizde Montessori eğitimi, anaokulu seviyesinde uygulanması bir nebze mümkün olsada ne yazık ilköğretim eğitim sisteminde uygulama alanı yok. Belki bağımsız seçimler ile çocuklarımıza evde ve olabıleceğimiz ölçüde okulunda destek olarak Montessori ‘yi uygulayabilir , gelişimleri yolunda onlara destek olabiliriz.