Gün geçmiyor ki eğitim sistemimizde bir şeyler değişmesin. En son çocukların 66 ayda okula başlama yaşları da değişince annelerin aklını aldı bir telaş. Bizim hesaplamalarımız bile ilokulda ise 7 yaştır. Şu an herşey karışmış durumda. Peki ya çocuklar bu sürece ne kadar uyum sağlıyor?

İlkokula başlayacak çocukların annelerinde bir telaş, bir heyecan… Bu heyecan yaz boyu sürerken, öğretmen seçme, okulu belirlemenin içine bir de yaşı yeterli mi değil mi tartışmaları eklendi. Şimdi durum öyle bir hale geldi ki 60. Aylık bir çocuk ile 83. Aylık bir çocuk aynı sınıfta aynı kitaptan aynı şeyleri öğrenmeye çalışır oldular. Ne gelişimsel özellikleri ne de bilişsel gelişimleri aynıydı halbuki. Biri gelişimsel bir dönemi kapatıp diğerine başlarken diğeri o döneme daha yeni girmiş ya da ortasındaydı. Bu basit gibi gözükse de çocuğun kavramları öğrenmesi, algılaması ve yerine oturtması açısından o kadar önemlidir ki. Örneğin 80 aylık bir çocuğa madde değişmezliğini daha iyi anlatabilirken 60 aylık bir çocuğa aynı kavramı anlatamazsınız. Bu noktada zorlanan sadece öğretmen değil bizim minik yavrularımız olacaktır.O nedenle okula başlama zamanında fiziksel gelişiminden ziyade bilişsel gelişimi büyük önem taşır. Her çocuk farklı olabileceği gibi ileride ya da geride olmasının önem taşımadığı, yeterli olgunlukta olmasının gerektiği bir süreci tartışmakta olduğumuzun altını çizmek isterim.

Anaokulu başarısının ölçüt kabul edildiği bu süreçte çocuğun okula ya da arkadaşlarına uyum sürecinden ziyade, bahsettiğimiz daha kavramları anlama, onları zihinselleştirme durumlarıdır. Türkiye deki sisteme göre Özel bir Üniversite’nin yaklaşık 50 soruluk okula uygunluk testinde her sayfasında farklı bir resim ya da şekil bulunuyor. Görsel algı (el- göz koordinasyonu, şekil ayrımı, şekil sabitliği, mekanda konum, mekânsal işler), işitsel algı ( dinleme, konuşma, sesleri ayırt etme), dikkat ve bellek, el becerisi (çizme, boyama, kesme) ve özbakım becerileri ile ilgili çalışmalara yönelik sorular bulunuyor. Bu süreçte çocuğun değerlendirilen özellikleri,

  1. Kelime anlama : Kelimeye uygun resimi seçme
  2. Cümleleri anlama: Daha karışık kelimelerden oluşan anlam bütünlüğündeki cümleye uygun resimi seçme
  3. Genel bilgiler : Sosyal hayatta yaşadığı ve karşılaştığı nesneler ile ilgili bağlantıları değerlendirme
  4. Eşleştirme : Okuma yazmada büyük önem taşıyan bu sürecin değerlendirilmesi
  5. Sayılar : İki sayıyı parmakları ile toplama çıkarma yapma
  6. Kopya etme : Yazı yazmada en büyük önemi taşıyan kopyalamayı değerlendiren süreç

Bu süreci evde en iyi değerlendirmeyi sizin yapacağınız çocuklarınız için şu soruları yanıtlandırmanızı rica edeceğim.

  • Çantasını, kalemliğini kendisi hazırlayabilir mi?
  • Derse uygun defter ve kitaplarını, ders araç- gereçlerini kendisi hazırlayabilir mi?
  • Okul çantasını zorlanmadan kendisi taşıyabilir mi?
  • Tuvalet ihtiyacını yalnız olarak karşılayabilir mi? Pantolonunun ya da eteğinin düğmesini ilikleyip, fermuarını açıp kapatabilir mi?
  • Tuvalet ihtiyacından sonra kişisel temizliğini ve bakımını sağlığını tehlikeye atmayacak şekilde, hijyen kuralarına uygun olarak yapabilir mi?
  • Beslenme saatinde sizin hazırladığınız yiyecekleri beslenme çantasından çıkarıp yiyerek, çantasını toplayabilir mi?
  • Okul araç gereçlerine, özel eşyalarına sahip çıkabilir mi?
  • Kendisini ve ailesini, karşısındaki kişiye tanıtabilir mi?
  • Duygularını kolaylıkla ifade edebilir mi?
  • Rahatlıkla yeni arkadaşlıklar kurabilir mi?
  • Arkadaşlarıyla çatışma durumunda öfke kontrolünü sağlayabilir mi? Arkadaşlarıyla problemlerinde çözüm odaklı olabilir mi?
  • Grup oyunlarında kurallara uyabilir mi?
  • Okulda bulunan kendisinden büyük çocuklarla problem yaşadığında kendisini koruyabilir mi ya da savunabilir mi?
  • Okul kantininde sıraya girerek, isteğini rahatlıkla ifade edip, alış- veriş yapabilir mi?
  • Öğrenmeye meraklı ve istekli mi?
  • Yoğun ve yorucu olabilecek 1. sınıf sürecini zorlanmadan geçirebilecek enerjiye ve genel sağlık durumuna sahip mi?
  • Söylenenlere, gösterilenlere ya da yapılanlara  odaklanabiliyor mu?
  • Verilen yönergeleri anlayabiliyor, takip edebiliyor mu?
  • Herhangi bir konuda tartışmaya katılıp, kendi fikirlerini kısaca açıklayabiliyor mu?
  • Yaş grubunun sahip olması gereken sözcük dağarcığına sahip mi?
  • Konuşurken tüm sesleri rahatlıkla çıkarabiliyor mu?
  • Kalemi rahatlıkla tutabilecek el ve parmak becerilerine sahip mi?
  • Kuralları olan, büyük ve kalabalık bir ortama uyum sağlayabilir mi?
  • Dinleme becerisine yeterince sahip mi? Örneğin, okunan bir masalı dikkati dağılmadan en az beş dakika dinleyebiliyor mu?
  • Yaşına uygun olarak verilen sorumlulukları, zorlanmadan ve istekle yerine getiriyor mu?
  • Yaşının gerektirdiği işleri yapabilme konusunda kendine güveniyor mu?
  • Kendisiyle ilgili olumlu duygular hissediyor mu?
  • Daire, kare, üçgen, dikdörtgen şekillerini çizme; ipe boncuk ya da makarna dizme, sınırın dışına çıkmadan boyama, düğme ilikleme, 1’den 10’a kadar rakamları ve gördüğü basit şekilleri kopya edebilme gibi ince motor becerilerini yapabiliyor mu?
  • Düz ve dairesel çizgiler yaparak yürüme, kendisine atılan bir topu elleriyle  tutma, tek ayak üzerinde 10 defadan fazla zıplama, kendi başına salıncakta sallanabilme gibi kaba motor becerilerini yapabiliyor mu?
  • Büyük-küçük, sağ-sol, uzun-kısa, ağır- hafif gibi kavramları ayırt edebiliyor mu?
  • Ana ve ara renkleri tanıyor mu?
  • Belirtilen sayı kadar nesneyi ayırıp sayabiliyor mu?
  • 1’den 10’a kadar sayılarla toplama ve çıkarma işlemi yapabiliyor mu?

Bu sorulardan üçte birine olumsuz cevap veriyorsanız bir yaş daha beklemeniz daha uygun olacaktır. Sadece bir yıl erken giderek yaşamına kazandırdığınız bir yıl belki de geride bıraktığı olumsuz ve motivasyonunun kırıldığı bir yıla dönüşmesin.